نامه نگاری

نامه نگاری، در حال پیوستن به خاطره ها ...

غول اینترنت، نامه را در دادگاه زمانه محکوم به فراموشی کرد

سالیان درازی از آن روزهایی نمی گذرد که پشت پنجره منتظر صدای موتور آشنای پستچی می ایستادی یا با شنیدن زنگ در، پله ها را یکی دوتا می دویدی تا نامه عزیز دور از دیارت را با دست و دلی لرزان تحویل بگیری. اما امروز پیشرفت علم و تکنولوژی همه چیز را آسان و مسافت های زیاد را نامحسوس کرده است. شاید تا همین هفت، هشت سال پیش تصور این روزها دشوار می نمود. در روزگاری نه چندان دور بیشترین و شاید تنها وسیله ارتباطی خانواده های از هم جدا افتاده، نامه بود. تنها از این راه بود که آدم ها می توانستند در دنیای هم شریک شوند و از غم و اندوه، عشق و علاقه و اتفاقات زندگی هم سخن بگویند.

 

اما این روزها دلتنگی، خاصیت پیشین خود را از دست داده و آنقدر آگاه شدن از حال دوستان و فامیل دور از هم آسان شده که با یک تماس تلفنی، زدن ایمیل یا چت کردن به راحتی می توان از لحظه به لحظه اوقاتشان خبردار شد و دیگر کسی ساعت ها و روزها و گاه هفته ها را انتظار نمی کشد تا پستچی در خانه اش را بزند.

 

در دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم با فشار دکمه ای امکان فرستادن نامه ای از طریق ایمیل در دقیقه ای میسر می شود. سرعت و سهل شدن امور از یک سو راه را برای ما هموار می کند ولی از سوی دیگر آرام آرام گذشته و دلبستگی هایمان را به یغما می برد. در گذشته خط هر انسان نشان دهنده معرف شخصیت و میزان سواد او بود و در واقع دستخط افراد، شناسایی آنها را امکانپذیر می کرد، اما امروزه دیگر کمتر کسی برای خط و نوشتن ارزش قائل می شود، چرا که همه به خطی مشترک و یکسان که از طریق کیبوردهایشان تولید می شود، می نویسند و دیگر کسی برای نوشتن، دلش هوای کاغذ و قلم نمی کند.

تاریخچه نامه نگاری :

تاریخچه نامه نگاری به تاریخ خط برمی گردد. انسان ها زمانی که با فاصله مکانی اندکی از یکدیگر زندگی می کردند، از صدا برای رساندن پیام هایشان استفاده می کردند و برای انتقال پیام خود نیاز به شکل دیگری از زبان نداشتند، از زمانی که آنها به علت های گوناگون از هم دور شدند به شکل دیگری از زبان نیاز پیدا کردند تا پیام های خود را از طریق آن به یکدیگر برسانند. راه رفع این نیاز اختراع خط بود. پس از اختراع خط، بی گمان یکی از کاربردهای اصلی، یعنی نامه نگاری مورد توجه قرار گرفت.

 

هخامنشیان واژه ها را با خط میخی روی پوست دباغی شده جانوران می نوشتند، سپس آن پوست را به دست چاپار یا پیک می دادند تا به مقصد برساند. بعدها یعنی از سال 1800 میلادی که کاغذ توسط چینی ها ساخته شد، نامه نگاری آسان تر شد. مسلما تاریخ نوشتار اولین نامه ها در هیچ کجا ثبت نشده، اما گفته می شود که اولین نامه ها هرگز به منظور بیان احساسات عاطفی افراد به یکدیگر نوشته نشده اند. در واقع در آن روزگار تلاش برای بقا و حفظ مکان زندگی بیش از هر چیز اهمیت داشت و می توان حدس زد که محتوای اولین نامه ها بسیار رسمی، دولتی و خبری بوده است.

سال های اهمیت نامه :

سال هایی که از هر 10 خانه یکی هم تلفن نداشت و برای خبر گرفتن از کسانی که در شهر یا کشور دیگری زندگی می کردند باید ساعت های زیادی در صف طویل تلفن های مخابرات منتظر می ماندی و بعد با کسی که آن طرف خط بود و گویی صدایش از میان امواج مهیب اقیانوس شنیده می شد، چند کلامی صحبت می کردی و این ارتباط نیم بند در شرایطی برقرار می شد که هر لحظه احتمال می رفت به علت مشکلات خطوط، تلفن قطع شود؛ نامه در آن زمان تنها راه مطمئن شدن از احوال عزیزان دور از خانواده بود.

 

حتی نیاز به نامه در سال های جنگ بیشتر احساس می شد. سال هایی که شرایط دشواری را پیش روی همگان قرار می داد. خانواده هایی که در مناطق جنوبی کشور زندگی می کردند، بسختی می توانستند دیگران را از سلامتی خود آگاه کنند. مردان و زنانی که برای دفاع از خاک وطنشان، راهی میدان های جنگ می شدند، غالبا حتی امکان تماس تلفنی را نداشتند و صدای موتور پستچی مثل نوایی خوش برای آنان بود.

به نقل از روزنامه جام جم، فاطمه عزتی که 60 ساله است درباره آن سال ها می گوید: "آن روزها وقتی کسی از تو دور می شد و به شهر یا کشور دیگری سفر می کرد، تقریبا هیچ امکانی برای خبر گرفتن از او وجود نداشت و تنها نامه بود که وقتی به دست تو می رسید و هنگامی که دستخط مادر، دختر و عزیزت را می دیدی، دلت آرام می شد".

وی می افزاید: " من هنوز هم نامه های آن سال ها را نگه داشته ام. البته در سال های جنگ نامه اهمیت زیادی پیدا کرد، چون شرایط سخت بود و همه خواستند هر چه زودتر از سلامتی هم باخبر شوند. هر نامه حداقل 7 تا 8 روز طول می کشید تا به دست گیرنده برسد و به خاطر شرایط خاص آن روزها امکان داشت گاهی نامه ها در راه مفقود شوند. من هنوز هم نامه های قدیمی را که برگه های آن زرد شده دارم. نامه هایی که خبر زنده بودن عزیزانمان را در آن سال ها می داد، حیف بود که دور ریخته شود." سال ها با سرعت فراوان می گذشتند و زمان چون سواری مانده از راهوار به اتفاقاتی که هر لحظه دنیای تکنولوژی را دگرگون می کرد، نمی رسید.

 

کم کم تلفن که کیمیا بود به تمام خانه ها سرک کشید، با این همه چون در آن زمان هنوز برقراری ارتباط با شهرها و کشورهای دیگر دشوار بود و هزینه های ارتباط تلفنی خیلی گران تمام می شد. هنوز نامه اهمیت فراوان داشت، تا آن که غول اینترنت، نامه را در دادگاه روزگار، محکوم به فراموشی کرد. امروز کافی است که بخواهید از حال کسی خبردار شوید، براحتی می توانید از نامه های اینترنتی یا همان ایمیل استفاده کنید که در دقیقه ای به دست گیرنده خود در آن سوی دنیا می رسد و انتظار رسیدن نامه را به خاطره ها می پیوندد.

کاهش نامه های خانوادگی :

قنبر موحدی که بیش از 35 سال عمر را خود را صرف رساندن نامه های مردم به یکدیگر کرده است، او می گوید: "تا همین 15 سال پیش هنوز مردم به هم نامه می نوشتند و به خاطر دارم که وقتی من زنگ خانه شان را می زدم چطور با هیجان در را باز می کردند. این اتفاق در زمان جنگ و در مورد خانواده های رزمنده ها بیشتر بود، اما در حال حاضر آنقدر برقراری ارتباط از طریق تلفن و اینترنت آسان شده که کمتر اتفاق می افتد نامه ای غیراداری را به مقصد برسانم. در واقع اکثر نامه ها اداری، تشریفاتی، دعوت نامه و تبلیغاتی اند." وی می افزاید: "به علت عدم نیاز عمومی مردم از هفت، هشت سال پیش بر تعداد صندوق های پستی افزوده نشده است، گاهی حتی پیش آمده صندوقی را که باز کرده ایم، خالی بوده؛ با این همه این مساله باعث نشده از تعداد نیروهای پست کاسته شوند چرا که هنوز بسته های پستی را نمی توان با اینترنت پست کرد و هر روز تعداد نامه های اداری و تبلیغاتی افزایش می یابد."

 

همچنین حسن باقری که 17 سال سابقه در بخش امور پستی دارد می گوید:"نامه های خانوادگی به نسبت گذشته کم شده، اما هنوز هم هستند کسانی در شهرستان ها و روستاها به دلیل عدم دسترسی به تلفن یا اینترنت از نامه استفاده می کنند، بعضی دیگر هم از سر علاقه و یادآوری حس خوب گذشته، بهم نامه می نویسند اما بیش از 80 درصد نامه هایی که توزیع می شود نامه های تبلیغاتی و اداری اند، به همین دلیل صندوق های پست همچنان در کوچه و خیابان های اصلی به چشم می خورد. در منطقه 15 بیش از 202 صندوق پستی وجود دارد، شاید به این دلیل توجه مردم را جلب نمی کند که دیگر عموم مردم برای ارتباط با یکدیگر به آنها نیاز ندارند."

 

نامه کم کم از بین می رود. دستخط آدم ها شبیه به هم می شود. پاکت نامه تبدیل می شود به تصویر ثابت صفحه ایمیل. شاید بزرگ ترین ره آورد تکنولوژی، فراموشی خاطرات است. امروز وقتی به نامه های قدیمی نگاه می کنی می توانید با خواندن آنها زمان و تاریخ وقوع اتفاقات مهم را به یاد بیاورید. در حالی که صفحه بی روح و خالی از لطف ایمیل نه خط آشنایی دارد و نه رد اشکی از دلتنگی به جوهر پخش شده کاغذ بر جای می گذارد.